YERALTISUYU KULLANIMININ KONTROL EDİLMESİ

          DSİ 2013 den itibaren Yeraltı Suyu kullanımını kontrol altına alıyor. 167 Sayılı "Yeraltısuları Hakkında Kanun'un" 8. Maddesi gereğince su temini maksadıyla 10 metreden derin sondaj kuyuları ile her türlü galeri ve tüneller için Devlet Su İşleri’nden belge alınması zorunludur.

         
   Türkiye’de hesaplanmış emniyetli yeraltısuyu rezervi  14 milyar m³/yıl’ dır.  Bu rezervin  % 3,3’ü (376,2 milyon m³/yıl’ı Ergene Havzasında olmak üzere toplam 460,7 milyon m³/yıl) DSİ 11. Bölge Müdürlüğü sınırları içinde (Edirne, Tekirdağ, Kırklareli) olup, %45’i tarımsal sulamada, kalan kısmı ise içme-kullanma ve endüstride kullanılmaktadır. Özellikle Ergene Havzasında rasat kuyularında ölçülen yeraltısuyu seviye değerlerinden elde edilen sonuçlara göre, herhangi bir tedbir alınmayıp mevcut durumun devamı halinde; Yakın bir gelecekte ekonomik olarak yeraltısuyu çekimi mümkün olmayacaktır.

            Ergene havzasında akifere müdahale 1970 li yıllardan itibaren başlamış olup özellikle 1990 yılından sonra Çorlu-Çerkezköy-Lüleburgaz- Babaeski ve civarında sanayi ve içme suyu maksatlı kullanımdan dolayı akiferden yoğun bir yeraltısuyu çekimi vardır. Tahsis durumları ve yeraltısuyu seviyeleri dikkate alınarak 5 Kasım 2009 tarih 27397 sayılı resmi gazete ilanı ile 1-1 Çorlu, 1-2 Vize, 1-3 Lüleburgaz ve 1-5 Babaeski alt havzaları işletmeye kapatılmıştır.  

             Son yıllardaki yeraltısuyu kullanımına yönelik yoğun talepler ve kullanma belgesinde belirtilen miktardan fazla yeraltısuyu çekilmesi karşısında, sürdürülebilir bir yeraltısuyu yönetimi için yeraltısuyu rezerv-çekim ilişkisinin modern sulama sistemleri ile desteklenerek kontrol altında tutulması ve bu nedenle tüm kuyulardan çekilen veya çekilecek yeraltı suyunun ölçülebilir durumda olması için ölçme işlemini yapmaya yönelik ölçüm sistemlerinin tespit ve tesis edilmesi gerekliliği zorunlu hale gelmiştir.

            Bu zorunluluk nedeniyle, 6111 sayılı “Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ve Diğer Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” un 126 ncı maddesi ile 167 sayılı Yeraltısuları hakkında Kanunun 10 uncu maddesinin ikinci fıkrasına “Kuyu, galeri, tünel ve benzerlerine çekilecek yeraltı suyu miktarının tespitini sağlayacak ölçüm sistemleri kurulmadan, kullanma belgesi verilemez. Bu ölçüm sisteminin özellikleri yönetmelikle belirlenir.” ifadesi ve aynı Kanunun 127 nci maddesi ile de 167 sayılı Kanuna Geçici 2 nci madde ile “10 uncu maddenin ikinci fıkrasında öngörülen yönetmelik, üç ay içinde hazırlanarak Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğünün bağlı olduğu Bakanlık tarafından yürürlüğe konulur.” ifadesi ve Geçici 3 öncü madde ile de “Bu maddenin yayımı tarihinden önce yeraltı suyu temini maksadıyla kuyu, galeri, tünel ve benzerleri için kullanma belgesi alınış olan kimseler, iki yıl içerisinde 10 uncu maddenin ikinci fıkrasında öngörülen ölçüm sistemini kurar. Bu süre içerisinde ölçüm sistemi kurmayanların kullanma belgeleri Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü tarafından iptal edilir ve belgeye konu yer kapatılarak kapatma masrafları sahibinden alınır.” ifadeleri ilave edilmiştir.

            167 sayılı Kanuna ilave edilen Geçici 2 inci maddede belirtilen ölçüm sistemlerinin ve özelliklerinin tespitine ilişkin yönetmelik, 07.06.2011 tarih ve 27957 sayılı Resmi Gazete’de “DSİ Yeraltısuyu Ölçüm Sistemleri Yönetmeliği” adı altında yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

            Bölge Müdürlüğümüz sınırları içerisinde (Edirne, Tekirdağ, Kırklareli) yeraltısuyu kuyularında kullanılacak ölçüm sistemi ön yüklemeli uzaktan kontrollü su sayacı olarak belirlenmiştir. Genel Müdürlüğümüz 2011/11 sayılı genelgesi kapsamındaki eylem planı ile her havzanın yeraltısuyu potansiyeli dikkate alınarak İçme-kullanma, Hayvan Sulama, Zirai Sulama ve Sanayi amaçlı su ihtiyaçları için kullanılacak su miktarları belirlenmiş olup talepler ayrılan su miktarına göre değerlendirilmektedir.

            Yönetmelik gereğince “ön yüklemeli uzaktan kontrollü su sayacı” için; kullanma belgesinde belirtilen çekilebilecek azami su miktarı, ön yüklemeli karta sayaç üreticisinin teslim ettiği yükleme ünitesi ile İdaremiz tarafından yüklenecek ve karta yüklenen kullanılabilecek azami su miktarına ulaşılınca çekim engellenerek kontrol altına alınacaktır. Çekilebilecek azami su miktarının karta yüklenmesinde Yönetmeliğin 6 ncı maddesinde yer alan; yüklenen su miktarının kullanma belgesinin verildiği tarihten itibaren bir yıl süre ile geçerli olacağı ve ancak her bir yıllık dönemin bitiminde yeni yükleme yapılacağı, yüklenen su miktarının tamamının tespit edilen tarihten itibaren bir yıl içerisinde kullanılmaması halinde, kalan miktarın izleyen bir yıla karşılık gelen döneme devredilemeyeceği ve yılı tamamlanmadan, çekilebilecek azami su miktarının tamamının kullanılması halinde, bir yıla karşılık gelen aynı dönem içerisinde ilave su verilmeyeceği hususları göz önünde bulundurulacaktır.

            Yeraltısuyu ölçüm sistemleri yönetmeliği uygulamaları ile ilgili olarak Valilikler, ilgili belediyeler, organize sanayi bölgeleri, YAS sulama kooperatifleri ve teknik sorumlu olan serbest jeoloji mühendisleri ile bilgilendirme toplantıları yapılmıştır. Ayrıca sayaç üretici firmaları ile toplantı yapılarak sayaç özellikleri ve kullanımları ile ilgili bilgi alınmıştır. Üretici firmalarca ön yükleme ünitesini Bölge Müdürlüğümüze teslim etmiş olup uygulama başlatılmıştır.

             Bölge Müdürlüğümüz sınırları içerisinde (Edirne, Tekirdağ, Kırklareli) yer alan ve kanunda belirtilen sürede 13. Şubat 2013’e kadar tüm kamu, özel, tüzel, kurum ve kuruluşlara ait 167 sayılı kanuna tabii; (mevcut ve yeni açılacak) kuyu, galeri, tünel ve benzerlerine ön yüklemeli uzaktan kontrollü su sayacı takılacaktır. Yeraltısuyu Kullanma Belgesinin verilmesi Kanun gereği olup, yapılan çalışmalar su veri tabanına aktarılacaktır. Ölçüm sistemi kurmayanların kullanma belgeleri Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü tarafından iptal edilecek ve belgeye konu yer kapatılarak kapatma masrafları sahibinden alınacaktır. Kuyulara sayaç takılması sırasında kuyuya ait tüm bilgiler ( kuyu sahibi, tapu bilgisi, kuyu statik dinamik seviyeleri, kuyu yeri krokisi, koordinat, debi vb.) güncellenecek ve kullanma belgesine ilişkin işlemler teknik sorumlular (serbest jeoloji mühendisi) nezaretinde yürütülecektir.

Bu sistemin faydaları:

• Tüketimin sürekli izlenmesi sayesinde sayacın Sökülme tespiti, Ters bağlanma tespiti ve By-pass tespiti

• Tüketim ve ölçüm değerlerine uzaktan gerçek zamanlı erişebilme

• Sayaçları sadece endeks bilgilerini okumak yerine, zaman bazlı olarak abonelerin detaylı tüketim profillerine erişilmesi

• İleri bir teknoloji ile proje başlandığı için eskimeyen bir çözüm olacak ve yeni gelişmelere açık olması sağlanacak

• DSİ personelin saha kontrol maliyetini azaltacak

• Projenin ilerleyen aşamalarında uzaktan yükleme ve kontrol imkanı sunacak.

     Yeraltı Suları Kanunuyla uygulamaya konulan bu değişiklikle kuyu, galeri, tünel ve benzeri yerlerden çekilen içme, sulama ve Endüstri-Sanayi de kullanılan suyun miktarına sınırlama getirmiştir. 25 Şubat 2013 tarihinden itibaren yeraltı suyu kullanacak kişi ve kuruluşlar su kaynaklarına ön yüklemeli su ve elektrik sayaçları taktırmak zorundadırlar. Böylece belirlenen kapasite dışında su kullanamıyacaklardır.

      Tarım alanlarında Yıllık Su Kullanma kapasitelerinin belirlenmesi için Çiftçi Birliklerinden, Ziraat Mühendisleri Odasından ve Bölgelerdeki İl-İlçe Tarım Müdürlüklerinden kapasite raporu çıkartırılarak gerçek su ihtiyacının tespit ettirilmesi faydalı olacaktır.